Hipokrat: İlk Tedavi Türü Masaj

Tıp’ın Atasından, M.Ö Tedavi Yöntemi Masaj

Tıp biliminin atası olarak bilinen Hipokrat, ilk tedavi türünün masaj olduğunu söylemiştir. Eski çağlardan beri bir yere çarptığımız ya da ağrıyan herhangi bir bölgemizi veya uzvumuzu hemen elimizle ovalarız. Bu sayede temel masaj hareketlerini dışarıdan herhangi bir yardım almaya gerek, ihtiyaç duymadan öğreniriz.

Vücudumuzun dış tarafı ve eklemlerimiz kas dokusu ile örtülmüştür. Bu kaslar günlük yaşantımıza devam etmemizi sağlarlar ve her durumda çalışabilirler. Bu nedenle uzun süreli yanlış pozisyonlarda beklememiz veya bazı bölgelerimizi aşırı yormamız gibi bazı temel nedenlerden dolayı kaslarımızda istenmeyen ağrılar oluşabilmektedir. Genel olarak günlük yaşanan ve ilk başlarda fazla önemsenilmeyen bu sorunlar ilerleyen yaşlarda daha ciddi sıkıntılar  görülme sıklığı artarken rahatça hareket etme kabiliyetimiz de giderek azalır. Bu gibi sıkıntılara çözüm olarak masaj tarihteki ilk zamanlardan beri etkili bir şekilde kullanılmaktadır.

Özellikle gençlerin yaptığı çeşitli fiziksel aktivitelerde veya masa başı işlerdeki çalışma pozisyonları uzun süreli olduğu durumlarda bazı kas ağrılarının yaşanması kaçınılmaz olur. Bu durum sadece gençlerde değil çocuklarda pek çok sebebe bağlı olarak görülebilir. Bebeklerde kas bölgelerinde herhangi bir tutulma olmamasına karşın onların sinir ve eklem bölgelerindeki kasların gelişimi için masaj yapılabilmektedir.

Kas ağrılarının en iyi tedavi yollarından birisi de masajdır. Masaj sırasında beyin serotonin ve endomorfin hormonlarını salgılar. Serotonin vücudun rahatlayıp moral seviyesinin yükselmesini sağlarken endomorfin ise ağrıların azalıp yok olmasında etkili olur. Serotonin hormonunun artışı vücudun enerjik olmasını sağlarken eksikliğinde depresyon ve obezite riski ortaya çıkar.

Masaj, gerilip sertleşen kasları yumuşatırken ödemi giderir ve kas ağrılarını düzeltir. Bu etki, biriken sıvıların lenf dolaşımına aktarılarak ödemin çözülmesine ve kas bölgelerindeki kan dolaşımının arttırılmasına bu da kanda birmiş olan laktik-pürivik asit ve histamin gibi metabolizma artıklarının dolaşıma verilmesiyle ortaya çıkar.

Masaj her türlü kas ağrılarında uygulanabilir. Ayrıca kaslardan kaynaklanan rahatsızlıklarda ilaç tedavisi ile beraber yapılan masajlar iyileşme sürecini hızlandırır. Özellikle kol ve bacak bölgelerinde yaşanan kemik kırılmaları neticesinde uzun süre alçı içerisinde kalan uzuvlar iyileştikten sonra yapılan masajlar ile tekrar eski gücüne kavuşması sağlanır.

Fıtık ameliyatlarından sonra fizik tedavi ve mesaj uygulamaları oldukça faydalıdır. Yatalak hastalarda veya balgam çıkaramayan kişilerde sırt bölgesine vurularak akciğere masaj uygulanır ve balgamın sökülmesi sağlanır. Masaj sadece kas gevşemesine değil, kas gerginliğine de faydalı olur. Kan dolaşımını ve solunum hızının düzenlenmesini sağlayan masaj bağışıklık sisteminin de güçlenmesini sağlar. Bebeklerin rahat uyku uyumasını sağlar. Büyüme hormonu uykuda salgılandığından bebeklerde uyku düzeni ve bunun sağlanması için masaj uygulamaları oldukça önemlidir.

Masajlar özel tedavi yöntemlerinin haricinde uzuvların uç bölgelerinden merkeze doğru ovma, sıkma, vurma ve sıvazlama gibi hareketlerle kanın kalbe uygun hızlarda girmesini sağlamak amacıyla baskı uygulayarak yapılır. Bu nedenle dolaşıma zıt yönde uygulanan masajlar istenilen yararları sağlayamaz. Ayrıca bu masaj hareketleri eklem, tendon ve sinir bölgelerinin yoğun olduğu bölgelere yapılmamalı sadece kas bölgelerine yapılmalıdır. Kemik erimesi rahatsızlığı olanlara, kemiklere zarar verilebileceğinden dolayı bastırarak masaj yapılmamalı bu kişiler profesyonel kişilere masaj yaptırmalıdır. Eklem bölgelerine masaj yaparken kan dolaşımına iyi gelen masaj kremleri kullanılabilir. Yayılması muhtemel enfeksiyonu olanların ya da yüksek ateşi olan kişilerin masaj yaptırmamaları gerekir. Cilt enfeksiyonu olan kişilerin yaralı bölgelerine de aynı şekilde masaj yapılmamalıdır.

Masaj, istenilen herhangi bir zamanda yapılabilir yemek yemesini yeni bitirmiş bir ve karnını iyice doyurmuş bir kişi yaptıracağı ya da kendisine yapacağı masajdan rahatsız olabilir. Hamam ve sauna saunalarda sıcak ile beraber gevşeyen kaslara uygulanan masaj daha yararlı ve daha etkilidir. Masajlar felçli olanlara, otistik ve spastik çocuklara iyi gelmektedir. Onların hem fiziksel hem de ruhsal gelişimine önemli katkı sağlar.

Masaj nasıl uygulanmalıdır?

En etkili masajlar elle yapılır. Elimizde kan dolaşımımız sayesinde optimum bir sıcaklık, manyetizma ve dokunma hissiyatından dolayı gerektiği ve ihtiyaç duyulduğu şekilde etkili bir masaj ancak el ile yapılabilmektedir. Masaj yapılan kişinin bulunduğu zeminin sertliği de önemlidir. Oldukça yumuşak bir zeminde uzan kişiye yapılan masaj masajın etkisini azaltacağı gibi çok sert bir zeminde olması da yağılan baskıdan dolayı alt bölgelerdeki uzuvların belirli bir süre sonra ezilmesine neden olur. Bununla beraber masaj olan kişi kasları gevşek ve rahat bir şekilde uzanmalıdır. Sadece omuz bölgesine masaj yaptıracak kişiler bu masajları oturarak da yaptırabilir.

Sırt, boyun, kol ve bacak gibi bölgelerin normalden daha gergin olduğu durumlarda bu bölgelere sıcak havlu, sıcak su torbası, cildi yakmayacak dereceye ısıtılmış ütü ve saç kurutma makineleri uygulanarak yumuşaması sağlanabilir. masaj yapılacak bölgelere tercihen badem ve susam yağı sürülerek oluşacak ağrılar en aza indirgenebilir. Masaj yapılan kişiye koklatılan lavanta ya da yasemin yağı cilde de sıcak su eşliğinde uygulanarak rahatlatıcı etkisi arttırılabilir. Ayrıca odada masajın ritmine uygun bir müziğin olması da rahatlatıcı etkenler arasındadır.

Boyun fıtığı ve akut eklem rahatsızlığı bulunan kişilerin masaj yaptırmak istemeleri halinde bu durumlarını doktorlarına söylemeleri gerekmektedir. Uygun görülmesi halinde bu kişiler boyun bölgelerine masaj yaptırabilir. Beyne giren damarlar ve boyun bölgesindeki sinirler hayati önem taşımaktadır. Dolayısıyla bu bölgelere oldukça dikkatli bir şekilde masaj yapılmalıdır. Masaja oldukça yumuşak hareketlerle başlanmalıdır. Bu bölgelerdeki sertlikler geçene kadar 5 ya da 6 saniyelik aralıklarla ovalama hareketleri sürdürülür. Açılan damar yolları ile beyne giden kan oranı artar ve böylece zihinsel verimlilik yükselir.

Herkesin rahatlıkla yaptırabileceği masaj türlerinden olan yüz felci günde birkaç defa uygulanması zihnin açık ve insanın dinç olmasını sağlar. Kendine gelmek isteyen kişiler yüzlerini yıkayarak veya alın ve şakak kısımlarını ovalayarak zihinlerinin ve uykularının açılmasını sağlar. Yüze yapılan masajlar derideki kan dolaşım hızını arttır ve cildin taze görünmesini sağlar. Bu masajın her gün düzenli olarak yapılması yüzdeki kırışıklıkların oluşumunu da uzatır.

Bebek ve çocuk masajı

Masajlar gençlere, yetişkinlere ve yaşlılara yapıldığı gibi çocuklara ve bebeklere de yapılabilir. Bebeklere yapılan masajlar erişkinlere yapılan masajlara göre çok farklıdır. Bebeklere yapılan masajlarda kesinlikle ısıtıcı uygulanmamalıdır ve bebeklerin yattıkları zemin yumuşak olmalıdır. Bebeklere masaj esnasında bebekler için üretilmiş masaj yağı kullanılmalıdır. Bebeğin yaşına ya da ayına bağlı olarak yapılan masajın türü farklılık gösterdiğinden buna uygun bir şekilde bebeğe masaj yapılmalı ve kısa sürmelidir. Bir bölgeye yapılan masaj en fazla 15 dakika olmalıdır. Masaj bölge bölge yapılmalıdır. İlk başlarda masaj hafif bası hareketleri ile başlanmalı daha sonra arttırılarak devam ettirilmelidir. Bebeklere belirli dönemlerde yapılan aşıların olduğu günlerde bebekler huzursuz olabileceği için masaja ara verilmelidir. Çok aç ya da yeni doymuş bir bebeğe masaj yapılmamadır. Oda sıcaklığının 28 derecenin altında olması ya da bebeğin ateşinin yüksek olması durumlarında masaj yapılmamalıdır.

Bebeklere masaj baş bölgesinden başlanır. Bebeğin başı avuç içerisine alınır ve başparmaklar ile bebeğin alın, kaş ve çene bölgesine orta şiddetli bası hareketleri ile ovalanır. Daha sonra göğüs bölgesine geçilir. Sayfa düzeltilmesine benzer hareketler ile göğüs ortasından koltuk altına doğru ovularak yapılır. Çocuklarda ise kaburgaların alt tarafından omuzlarına kadar iki taraftan çapraz okşanarak sıvazlama hareketleri ile yapılır. Kollar ise uçlardan yukarıya sağma hareketleri ile ovma ve sıkma şeklinde, iki elin arasında burarak ya da oklava döndürme hareketi şeklinde yoğrularak yapılabilir. Avuç içinde ise parmaklar birer birer açılarak ovulur. Bebeklere olduğu gibi çocuklara da masaj yapılırken onların fiziki yapısı göz önünde bulundurulmalı ve çok dikkatli şekilde masaj yapılmalıdır.

Karın bölgesine yapılan masajlarda su dalgasının hareketi gibi yukarıdan aşağıya sıvazlama ile yapılır. Çocuklarda kasık bölgeleri arasına daire çizilir ve el ile bas çek hareketi ile yapılır. Bağırsakların daha sağlıklı çalışması için parmaklar ile yürüme hareketi yapılır. Ayrıca bacakların pedal çevirir gibi hareket ettirilmesi de bağırsakların daha sağlıklı çalışmasını sağlar. Bu hareket bebeklerin gaz çıkarmasında oldukça etkilidir.

Bacaklara yapılan masajlarda aşağıdan yukarıya sıvama hareketleri ile başlanır. Daha sonra burma ve sıkma hareketleri uygulanır. Ayakların tabanı ve parmakları ovulur. Sırta ise önce ovma sonrasında ise basma ve vurma hareketleri ile omuzlara zarar verilmeden omurların yan bölgelerine masaj yapılır. Bebeklerin boyun bölgesine el ile masaj yapılmaz bu bölge tek parmak ile nazik bir şekilde ovulur. Daha sonra eller jimnastik hareketleri ile yukarı aşağı ve çapraz olarak hareket ettirilir. Aynı şekilde bu hareketler bacaklara da eklem yerleri hareket ettirilerek yapılır.

Merhemler ve yağlar

Ağrılı hastalar masajdan sonra antiromatizmal özellikteki merhemler sürülür. Masaj yapılırken veya masaj bittikten sonra cilt tipine göre bazı yağlar kullanılabilir. Kuru ciltler için kuşburnu ya da üzün çekirdeği yağı iyi gelir. Keten tohumunun yağı ise romatizmal kas ağrılarının giderilmesinde etkilidir. Yüz masajı için ceviz yağı kullanılabilir. Bu yağ yine saç diplerine uygulanarak saçların beyazlamasını geciktirir ve saç dökülmesini engeller. Gül yağı hücrelerin yenilenmesini hızlandırır ve doğum lekesinin silinmesini sağlar. Kakao yağının antioksidan özelliği vardır ve cildin esnekliğini arttırır. Badem ve fındık yağlarında bulunan E,B vitaminleri onarıcı özelliktedir. Ayrıca gebelik sırasında oluşan çatlakları giderir.

Masajı kimler yapabilir?

Öncelikle masaj yapacak olan kişinin sağlığı yerinde olmalıdır. Elleri yeterli sıcaklıkta ve tırnakları kısa olmalıdır. Elleri mantarlı kişiler masaj yapmamalıdır. Masaj sırasında elde cilde rahatsızlık verebilecek bir takı bulunmamalıdır. Bebeklere ve çocuklara annelerinin masaj yapması tavsiye edilir. Bebeklere her gün belirli bir saatte çocuklara ise haftada 1 ya da 2 defa masaj yapılmalıdır.